Een succesvolle goocheltruc draait erom om het onmogelijke mogelijk te laten lijken. Hiervoor zijn er twee dingen nodig. Het geheim achter de truc en de presentatie daarvan. Maar wat als die geheimen onthuld worden? In deze blog ga in op het belang van de geheimen van de goochelkunst en wat er overblijft als deze worden onthuld.
Goochelaars Ontmaskerd:
De Amerikaanse Illusionist Val Valentino was jarenlang bekend door zijn televisieoptredens als de "Masked Magician" in "Breaking the Magician's Code: Magic's Biggest Secrets Finally Revealed"(bij ons bekend als"Goochelaars Ontmaskerd") legde hij in 18 afleveringen de geheimen van de goochelkunst bloot. Zijn motivatie was dat hij enkel "oude" illusies onthulde en een nieuwe generatie goochelaars wilde inspireren en de huidige wilde dwingen om met nieuw materiaal te komen. Het leverde hem een hoop minachting, hoon, rechtszaken en zelfs enkele doodsbedreigingen op vanuit de goochelwereld.
De gemaskerde goochelaar vertoont de illusie met een guillotine ,
Uit "Goochelaars Ontmaskerd"
Nog steeds vertellen toeschouwers regelmatig dat vroeger ze naar dit goochelprogramma keken, als ik vraag welke trucs ze onthouden is het antwoord meestal "Iets met iemand doormidden zagen" Als ik nu naar dit programma kijk dan weet ik meestal wel hoe de trucs werken nog voor dat de gemaskerde goochelaar deze uitlegt. Meestal omdat het werkt volgens een bepaald principe, ik bekend ben met enkele technieken of omdat ik de truc zelf ook uitvoer. Toch moet ik bekennen dat ik als kind aan de buis zat geplakt toen dit programma werd uitgezonden, helaas moet ik zelf bekennen dat ik mij van de uitleg nagenoeg niks kan herinneren. Wél van de illusies die getoond werden. Waar de gemaskerde goochelaar aangaf dat het "ouderwetse en uitgespeelde" illusies waren, was echter het tegendeel waar. Nog steeds worden er elke dag wereldwijd duizenden toeschouwers vermaakt én verbaast met deze illusies, ondanks dat deze op tv verklapt zijn.
Nederlandse Goochelaars Ontmaskerd:
In Nederland hadden we een variant van dit programma genaamd "Mentalisten Ontmaskerd" Nu waren een groot deel van de ontmaskerde trucs niet zo speciaal. Echter werd het nagenoeg tegelijk uitgezonden met het mentalistemprogramma"De Nieuwe Uri Geller" dat de presentator een oud-deelnemer was die een aantal acts uit dit programma onthulde maakte wekte de woede van een hoop deelnemers én van de Nederlandse mentalisten. Ook omdat het gerucht gaat dat de gemaskerde presentator van "Mentalisten Ontmaskerd" goocheltrucs leende van collega goochelaars voor optredens om deze vervolgens zonder hun medeweten of goedkeuring te onthullen op nationale televisie. Deze "mentalist" had zijn tv moment gehad, en de goochelaar bleef berooid achter.
Uri Geller, bekend van het buigen van de lepel.
De geheimen van Hans Klok:
Een aantal jaar geleden zat ik in de zaal bij een show van de bekende Nederlandse illusionist: Hans Klok. Via een collega-goochelaar die ik met zijn show had geholpen had ik kaartjes gekregen helemaal bovenin op het balkon van Schouwburg Amphion in Doetichem. Het waren de stoelen die eigenlijk niet verkocht werden, en tijdens de show kwam ik erachter waarom. Vanuit die (hoge)hoek kon ik nagenoeg overal in, op of achter kijken. Nagenoeg geen enkele truc bleef geheim en de dingen die ik al wist of vermoedde werden die avond bevestigd.
Grote zaal Schouwburg Amphion te Doetichem (foto: www.theater.nl)
Voor mij werd de show hierdoor niet slechter, eerlijk is eerlijk: er verdween wat van de magie maar in plaats daarvan kwam een groot respect voor het showmanship en talent en van Hans Klok en zijn cast en crew. Voor mij als artiest en collega-goochelaar was het erg leuk om te zien, voor de gewone toeschouwer zal het óf frustrerend zijn óf het gevoel geven dat hij Hans te slim af was. In beide gevallen was de show er voor de toeschouwer niet op vooruit gegaan.
Geheimen onthullen als "act":
Een bekend duo is Penn & Teller. Deze Amerikaanse goochelaars zijn beroemd geworden door éérst een truc te laten zien om vervolgens dezelfde truc nogmaals te vertonen vanuit een andere hoek óf met doorzichtige props. Het heeft ertoe geleid dat hen een lidmaatschap van The Magic Circle (de Britse tegenhanger van de Nederlandse Magische Unie) is geweigerd. Vreemd aangezien het hun eigen acts en routines zijn die ze uitleggen, je zou denken dat ze hiermee hun eigen glazen ingooien. Echter leiden hun videos er altijd toe dat je méér waardering krijgt voor de showmanship en talent van het duo.
Penn & Teller onthullen een truc
Momenteel heeft het duo een show op de Amerikaanse zender "The CW" genaamd "Fool Us". Hierbij krijgen goochelaars de kans om hun act aan het duo te zien, als ze er niet achter komen hoe de truc werkt dan wordt de goochelaar beloond met een trofee, eeuwige roem én een optreden in de show van Penn & Teller in Las Vegas. Opmerkelijk is dat ze de goochelaar vrij vaag naar de methode achter de truc vragen om zo de toeschouwers niet op de hoogte te brengen van het geheim.
Online goochelaars ontmaskerd:
Op youtube is van bijna elke goocheltruc wel een video te vinden waarin wordt uitgelegd hoe deze werkt. Zodra er een talentenjacht á la "Holland's Got Talent", mentalistenprogramma zoals "De Nieuwe Uri Geller" of een goochelaar bij een grote talkshow is geweest gaat het internet aan de slag om de geheimen bloot te leggen. Een groeiende irritatie onder goochelaars zijn de "goochelaars op TikTok en Instagram. Deze posten videos waarbij ze één voor één trucs uitleggen. Alleen of in een (irritant) duo. Vaak zijn dit visuele trucs die één seconde spectaculair zijn. Deze goocheltrucs zijn leuk voor de camera maar worden bijna nooit gebruikt tijdens een "real-life" optreden. Deze figuren draait het alleen maar om de snelle views, hierdoor zullen ze zelden een goocheltruc uitleggen die langer duurt dan zes seconden om te laten zien of om uit te leggen. Zelf maak ik geen gebruik van deze trucs maar toch wekt het irritatie op. Het getuigt van "creatieve armoede" jegens goochelaars die deze effecten wél gebruiken in hun acts.
Twee "goochelende" youtubers onthullen trucs
De Lege Kluis:
"Magicians guard an empty safe" - Jim Steinmeyer
Vroeger als klein jongetje kocht ik nog wel eens een truc puur omdat ik er per se achter wilde komen hoe het werkte, ik had het online of in de catalogus van de goochelwinkel gezien en bestelde de truc. Puur en alleen om te zien hoe het werkte. Toen deze arriveerde en ik hem uit de verpakking haalde was het resultaat eigenlijk altijd teleurstellend. 99,99% van de geheimen achter goocheltrucs zijn simpel of relatief makkelijk. Het uitvogelen van een truc is vaak niet zo belonend als mensen denken maar laat ze eerder dom voelen. Meestal omdat het een handeling is die ze gemist hebben of een oplossing die zo simpel is dat ze zich bijna schamen dat ze zich hierdoor hebben laten foppen. Zodra ik nu achter het geheim van een truc kom, gaat mijn focus eigenlijk altijd gelijk naar de showmanship. Het is interessant om te weten hoe Hans Klok zijn assistentes doormidden zaagt maar bestuderen hoe de act er om heen is gebouwd is wel tien keer interessanter. Dan zie je de nuances in de performance en de vaardigheden van de goochelaar die het geheim tot iets magisch weet te brengen. Hierdoor valt het geheim eigenlijk toch weer op de achtergrond.
Van wie zijn de geheimen?:
Een aantal jaar geleden was er een rechtszaak tegen de beroemde Amerikaanse illusionist David Copperfield. Tijdens een illusie waarbij hij enkele toeschouwers van het podium laat verdwijnen raakte één toeschouwer gewond. Deze diende een aanklacht in waardoor Copperfield gedwongen was om tijdens de rechtszaak het geheim van de truc bloot te geven. Zo kon er bepaald worden of de illusionist schuldig was aan het gewond raken van de toeschouwer.
In de illusie "13" kiest hij dertien toeschouwers uit het publiek, deze nemen plaats op een platform dat wordt afgeschermd met doeken en vervolgens de lucht in wordt gehesen. Met een knal klappen de doeken open en zijn de toeschouwers verdwenen, met een groot gebaar roept Copperfield: "Look behind you" en achter in de zaal staan alle dertien toeschouwers met zaklampen te zwaaien.
David Copperfield (foto Homer Liwag)
Ineens was het geheim van de truc overal onthuld, in kranten, internet, televisie en toch hoor je er na de oorspronkelijke "buzz" niemand meer over. Toch vertoont Copperfield de illusie niet meer omdat het geheim bloot is gegeven. Onder fans ontstond vooral de vraag: welke illusie wordt de vervanger van 13? Voor de goochelkunst was het jammer dat het geheim bekend is geworden, voor Copperfield zelf was het uiteindelijk fantastische reclame.
Welke rol speelt het geheim?:
Het geheim achter elke goocheltruc is nagenoeg wel ergens te vinden, op het internet, in een boek of via een goochelaar die uit de school klapt. Er zijn goochelforums op internet en sociale media waarbij er zó krampachtig gedaan wordt om de simpelste geheimen te bewaren dat het bijna lachwekkend wordt. Zo worden de namen van bepaalde gimmicks (hulpmiddelen) gecensureerd en als iemand ook maar durft te suggereren hoe een truc werkt wordt deze door de moderators teruggefloten. Een duimspits (een nepduim die je over je echte duim schuift om zo dingen te laten verdwijnen) mag niet benoemd worden terwijl die dingen soms letterlijk bij de Intertoys te koop zijn. Er zijn zelfs goochelwinkels waar die nepduimen in alle vormen kleuren en maten in grote weckpotten staan. Soms vertelt een toeschouwer vol trots wel eens dat hij de truc doet met het "verdwijnende doekje en de duim" als ik vijf minuten later iets laat verdwijnen door middel van zo'n zelfde nepduim (Maar het er niet bij zeg hoe ik het doe) dan staan ze alsnog met hun mond vol tanden terwijl ze het geheim letterlijk zelf thuis bezitten.
In de podcast die ik met een collega maak (over rampzalige goocheloptredens) wordt soms ook wel eens een goocheltruc uitgelegd. Meestal proberen we dit nog een beetje te verbloemen maar vaak wordt er toch gehint naar een mogelijke werking. Vaak is de werking van een truc noodzakelijk om door te hebben waar het précies mis kon gaan.
Mijn persoonlijke stijl van goochelen is niet bedoeld om mensen voor de gek te houden maar om ze écht iets magisch te laten beleven. Hierdoor valt het geheim van de truc op de achtergrond. Er zijn goochelaars die als stijl hebben dat ze mensen voor de gek houden of willen foppen. Ik geloof dat het dan een spelletje wordt waarbij je de toeschouwers te slim af wilt zijn, dit lokt uit tot het ontdekken van het geheim door de toeschouwers.
De goocheltruc met de drie limoenen.
Ook bij mij doen de toeschouwers wel eens een gok naar de werking van de truc. "Hoe doe je dat?" Ik verklap zelf nooit de geheimen van mijn trucs. Weten wat het geheim van een truc is draagt niet bij aan de entertainmentwaarde van een truc, wél aan het gevoel dat je "gefopt" bent. Dat een ontknoping vaak teleurstellend is draagt hier enkel aan bij. Liever leg ik een bepaalde theatrale techniek uit of ga ik in op de presentatie. Dit is ook de reden dat ik nooit een truc herhaal. Het publiek heeft geen idee wat er gaat gebeuren, zodra de "verassing" van de truc voorbij is en het publiek precies weet wat er gaat gebeuren gaan ze de tweede keer op hele andere dingen letten. In mijn balletje-balletje routine laat ik aan het einde drie limoenen verschijnen. Hierdoor is iedereen verrast, de tweede keer is iedereen eigenlijk alleen maar gefocust op wáár deze limoenen vandaan komen in plaats van met de act.
Tot Slot:
De vraag is hoe schadelijk de onthullingen zijn voor de goochelkunst. De laatste aflevering van "Goochelaars Ontmaskerd" was in 2009. Weet jij nog wat je vorige week vrijdag hebt gegeten? Laat staan wat je dertien jaar geleden op televisie hebt gezien. Er zijn op internet honderden tutorials te vinden van trucs, methodes en technieken die ik dagelijks gebruik om mensen te verbazen en vermaken. En nog steeds is er niemand die wijst en zegt: Ik heb een filmpje gezien waarin wordt uitgelegd hoe deze truc werkt. Er wordt op dagelijkse basis zo'n enorme lading visuele meuk op mensen afgegooid dat het nagenoeg onmogelijk is om het allemaal bij te houden. Schadelijker zijn goochelaars die met slechte of saaie routines optreden en zo het beeld van de goochelaar aantasten. Onvoorbereid te werk gaan óf gewoon slecht werk afleveren. Mensen vergeten al snel wat je hebt gezegd, maar ze vergeten nóóit hoe je ze hebt laten voelen. Een uitleg van een truc blijft niet hangen, de kater van een slechte truc en performance wél.
PS: Wilt u zelf de geheimen achter de goochelkunst ervaren?
© Goochelaar Tim Horsting 2022