Snel geld:
Iedereen die wel eens in Parijs, Praag of Barcelona geweest is kent balletje-balletje wel. Drie mogelijkheden, één keuze en altijd met een lege portemonnee naar huis. In Amsterdam zie je dit nog wel eens op de Dam voorbijkomen. Ook is er vaak aandacht voor op TV bij programma's als "The Real Husle" en bij Kees van der Spek: Opgelicht in het buitenland.
Hier vertoon ik balletje-balletje op straat.
Modern "Balletje-Balletje" is een vorm van oplichting, door vingervlugheid weet de persoon die het spel leid de argeloze passanten om de tuin te leiden, mensen die wél winnen zitten in het complot en dienen eigenlijk om anderen over de streep te trekken. (Als hij kan winnen, waarom ik dan niet?)
Het zogenaamde bekerspel is al eeuwenoud. Vaak ging het ook niet om het raden van de locatie van het balletje maar ook om het balletje te laten verdwijnen onder de éne beker en onder de andere weer te laten verschijnen. Of om het balletje door de bekers te laten "smelten" De meest vertoonde variant is deze met drie bekers.
"De Goochelaar" van Jeroen Bosch, geschilderd circa 1502.
Ergens is het jammer dat dit eeuwenoude en fantastische stukje goochelkunst is "gestolen" door oplichters. Echter hebben de goochelaars het zakkenrollen weer 'teruggestolen" dus zou je ergens kunnen zeggen dat we quitte staan.
Bekerspel met drie bekers. Foto: Joakim Wahlander.
Groepsdruk:
Elke goochelaar heeft wel een eigen variant van "balletje-balletje", Met munten, of met één, twee of drie bekers, met walnootschillen en ertwen, horloges, bierdopjes of kaarten (de zogenaamde "Three Card Monte") Er zijn ontelbare varianten op deze truc.
Uiteindelijk draait het allemaal maar om één ding: de keuze van de toeschouwer. Door deze te beïnvloeden kan de toeschouwer de juiste keuze maken, voor hemzelf óf voor de goochelaar. Door de toeschouwer iets te laten denken wat niet waar is kan de goochelaar deze voor de gek houden. Een belangrijk psychologisch verschijnsel wat hierbij van pas komt is het "Dunning-Krugereffect".
De "Three Card Monte"
"Het dunning-krugereffect is een psychologisch verschijnsel waardoor mensen die incompetent zijn in een taak hun prestaties hoger inschatten dan deze in werkelijkheid zijn. Dit zou te wijten zijn aan een cognitieve bias die erin bestaat dat ze, juist door hun incompetentie, het metacognitieve vermogen ontberen om in te zien dat hun keuzes en conclusies soms verkeerd zijn. Het effect is niet onomstreden en zou misschien het resultaat zijn van de manier waarop het wordt gemeten. Het is vernoemd naar David Dunning en Justin Kruger die het niet bedachten maar er wel onderzoek naar deden en erover publiceerden."
Bron: Wikipedia
Mijn eigen versie van "balletje-balletje" werkt ook volgens dit principe. Echter gebruik ik dit om de toeschouwers zó te sturen dat de finale nóg meer impact heeft. Ik gebruik één balletje en één bekertje. De toeschouwers moeten raden of het gehaakte rode balletje in mijn hand, in mijn broekzak óf onder de beker zit. Soms hebben ze het goed, soms hebben ze het fout. Soms verdwijnt of verschijnt het balletje op een onmogelijke plaats en één keer verschijnt het balletje onder de beker terwijl dat écht onmogelijk was.
Aan het eind dan is de toeschouwer vol overtuiging en weet deze 100% zeker dat het balletje onder de beker moet zitten. Dan komen ineens er drie verse limoenen onder het bekertje vandaan.
Drie limoenen!
Als goochelaar buit je deze (en andere principes) uit. Nu maak ik dit effect zelf ook mee vanaf de andere kant. Als je (zoals ik) van je hobby je beroep hebt gemaakt dan heb je een nieuwe hobby nodig. Ik ben zelf een fanatiek gamer, ik kan erg genieten van ontspannen op de bank met de PlayStation. Mijn passie voor gamen is zo groot dat ik op vrijwillige basis erbij werk als gameredacteur bij weblog NWTV. Hier schrijf ik over games en schrijf ik recensies.
Zelf geniet ik wel eens van uitdagende games. Bijvoorbeeld Returnal of Cuphead. Ook ben ik begonnen aan enkele games van de Japanse ontwikkelaar FromSoftware. Deze staan bekend om hun lastige games. Echter stelt de tutorial (het openingslevel waarin de basis van de game wordt uitgelegd) vaak niet zo heel veel voor. Meestal stap ik na de tutorial overmoedig het volgende level in om bij de eerste de beste vijand volledig de grond in getrapt te worden.
Gevecht met Margit, the Fell Omen. De eerste echte "bossfight" uit Elden Ring.
Zoals bepaalde regels uit de theaterwereld ook gelden voor de goochelkunst gelden deze ook in gamedesign. Eigenlijk doen sommige videogames hetzelfde als een goochelaar met "Balletje-Balletje" er worden een aantal keuzes geboden en de speler denkt vrijheid te hebben. Maar toch leiden in de game alle wegen naar Rome en is de werkelijke keuzevrijheid een illusie. De uitkomst van de game staat al vast voordat deze begonnen is. Als ik in het Zalmhuis voor de gasten aan tafel ga goochelen is het eerste wat ik doe drie limoenen van de bar pakken. Of de gasten nou kiezen voor de hand, de broekzak óf onder het bekertje. Dat er fruit komt staat al vast!
Mocht je zelf aan de slag willen met het bekerspel? Kijk dan even hier.
© Goochelaar Tim Horsting 2022