Ik houd enorm van straat en festivaltheater, voor mij is het één van de puurste vormen van theater. Als het namelijk slecht is dan lopen mensen vanzelf wel weg. Voordat ik full-time goochelaar was heb ik jarenlang opgetreden als straatartiest/theatermaker met diverse voorstellingen. In deze blog ga ik in op een voorstelling die ik één seizoen lang gespeeld heb op diverse Festivals in binnen én buitenland.
Deel 1: Amuse
Met een collega (ook Tim genaamd) heb ik ooit kort een theatergezelschap gehad. We kenden elkaar van de Hogeschool voor de Kunsten in Utrecht en nadat ik de HKU had verlaten (en het theatergezelschap waar ik voor werkte stopte) besloten we zelf een theatergezelschap op te richten. "Theatergroep TX2". Geïnspireerd door voorstellingen van onder andere Vincent de Rooij en Pieter Schipmölder, én de Britse tv-serie "Black Books" wilden wij een voorstelling maken rondom één centraal decor waar alles omheen gebeurde. Met veel speciale effecten, muziek, interactie met het publiek, etc, etc. Het eerste jaar gingen we voor een show rondom twee dokters in een geïmproviseerd veldhospitaal. Het jaar erop besloot de andere Tim zich wegens werkverplichtingen een beetje terug te trekken uit de voorstellingen en kwam Alex erbij. Met hem speelde ik een seizoen lang:
WOK THIS WAY
Promoafbeelding van de voorstelling
Deel 2: Voorgerecht
Banner van de Theatergroep
WOK THIS WAY
Gaat u zitten, neemt u plaats.
Onze koks Pjotr en Raoul staan voor u klaar om
elk gerecht naar keuze te bereiden.
En let niet op de kakkerlakken,
of het gebrekkig meubilair.
U bent hier vanavond louter culinair!
En wilt u een tafel bij het raam? Dan bouwen zij voor u een raam!
Bij het huis van de ouders van Alex stond een grote garage/werkplaats. Van oud hout dat we nog hadden liggen, samengeraapte meuk uit de loods van het LEEFFestival (waar we ook voor andere voorstellingen rekwisieten verzamelden) en een opklapbare feesttent die de vader van Alex gebruikte voor zeilevenementen maakten we in één maand tijd een voorstelling.We begonnen met het maken van het decor. Een enorme muur met twee luikjes (die echt lood en loodzwaar waren) met een complete stellage om deze rechtop te houden én een voorstuk met lopende band vol sushischaaltjes. Het leukste was dat ongeveer 50% van de voorstelling van te voren was geschreven en de andere helft ontstond tijdens het bouwen. Door met luikjes te werken creëerden we vensters waar de voorstelling zich eigenlijk in afspeelde. Hierdoor konden we steeds kleine scenes creëren. Door "over the top" binnen én buiten deze kaders te spelen werden we nog wel eens liefelijk vergeleken met twee muppets.
"Cinema is a matter of what's in the frame and what's out."
Filmregisseur Martin Scorsese
Een van de grootste uitdagingen was om alle ideeën in het decor te krijgen, De piano (hoewel klein) stond op een plank die uit kon schuiven maar doordat deze nogal breed was stootte Alex meermaals per voorstelling zijn hoofd. Ook werkte de lopende band niet altijd even goed mee. Brak de ketting, verloren we een schaaltje of liep het hele ding halverwege de voorstelling vast. Een ander heikel punt waren de luikjes, deze waren zó zwaar dat we ze bijna met twee handen moesten openzwaaien. Hierdoor hadden we na een weekend optreden allebei één gigantische biceps aan de kant waar we het luik opengooiden.
De keuken in al zijn glorie
Deel 3: Hoofdgerecht
Entree:
Op het festivalterrein staat een tent met een rijkelijk versierd welkomsbord. Een ober verkoopt entreetickets en wijst gasten naar hun plek. Binnen staan er bankjes in een theateropstelling. Er staat een grote wand met twee luikjes en een lopende band a'la een sushirestaurant. Een radio speelt accordeonmuziek. Uit een kleiner luikje (in het grote luik) verschijnt een schmutzige kok die probeert de radio uit te zetten en ondertussen ruzie krijgt met de ober. Als de radio uit is verdwijnt de ober en begint de voorstelling.
De voorstelling:
Het rechter luikje gaat open en daar staat de kok. (Pjotr) hij communiceert in onverstaanbaar oostbloks gebrabbel en werkt de openstaande bonnetjes af onder begeleiding van klezmermuziek. Vol passie hakt de kok er op los. Gooit het eten in een schaaltje, ramt met zijn mes op het belletje en de lopende band met schaaltjes begint te lopen. Na een aantal gerechten te hebben bereid komt er ineens rook in de keuken, een brandalarm begint te loeien en een zwaailicht brand. De kok roept zijn collega erbij en achter het tweede luikje verschijnt een andere schmutzige kok in gasmasker (Raoul). Ze krijgen ruzie en besluiten de kabel van het brandalarm door te knippen. Hierdoor valt ook het licht uit, de koks gaan naar de "kelder" om het euvel te fixen.
De keuken
Er brand een lampje achter het luik en een kakkerlak betreed de keuken. Deze kakkerlak (een pop op een stokje) bekijkt de keuken, het eten en roept er een andere kakkerlak bij. Samen gaan ze door de keuken, er klinkt een fluitsignaal en er rijd een modeltrein met kakkerlakken langs de luikjes de keuken in. De kakkerlakken zijn gearriveerd.
Er gaat een telefoon en Raoul neemt op. Hij krijgt ruzie met de persoon aan de andere kant van de lijn, als blijkt dat hij het gesprek niet kan winnen neemt hij een schaar en knipt hij de draad door en hangt ongeïnteresseerd op. Pjotr komt door het kleine luikje en geeft Raoul een bonnetje met de aanwijzing "Rabbit"
"Raoul beëindigd het telefoongesprek"
Raoul zet alles klaar om het konijn te koken. Een pan, mes, groente én een konijn. Dit is een handpop van een konijn. (nijntje) Dit konijn laat zich echter niet zomaar vangen en na een gevecht (waarbij het konijn zelfs een vuurwapen in de strijd gooit) besluit Raoul het te proberen met een list. Door met twee opgestoken vingers een konijn te vormen "verleid" hij het konijn en weet hij deze te vangen. Te koken en het complete gerecht in een schaaltje te werpen. Hij ramt op het belletje en de lopende band begint te draaien. Raoul sluit zijn luik en Pjotr opent de zijne, hij pakt een kaartje en roept hardop het gerecht "FISH" hij schreeuwt om vis naar Raoul en die opent zijn luikje. Achter zijn luik zit een ruit met daarachter water. Er zwemmen vissen, zijn bubbels en speelt mysterieuze muziek, Raoul zit met snorkel en al onder water. Pjotr pakt een fles glassex en een spons (een spongebob knuffel op een stokje) en maakt de ruit schoon.
Raoul onder water
Terwijl Raoul een vis uitzoekt klinkt er een sonar van een onderzeeër, de piep wordt luider en er verschijnt een kleine onderzeeboot. Uiteraard krijgt Raoul hier ruzie mee en de boot dreigt een torpedo af te vuren. sluit snel het luik hier achter klinkt een explosie terwijl het decor schud. Uit een gat in het luikje spuit water het publiek in. Pjotr roept Raoul en die opent zijn luik terwijl hij water proest. Hij geeft de vis aan Pjotr en verdwijnt weer achter het luik. Raoul legt alles klaar om te koken. Hij mist alleen nog iets, "MUSICA" hij probeert de radio aan te krijgen maar kan er niet bij. Hij schreeuwt naar Raoul om muziek en deze opent zijn luikje.
Grote man, kleine piano.
Achter het luikje komt Raoul tevoorschijn met zijn "Ray Charles zonnebril" en hij heeft een kleine piano. Vol gas begint hij het nummer "Mess Around" van Ray Charles te spelen terwijl Pjotr aan het koken is. De keuken komt tot leven, er wordt met messen gejongleerd, gekookt, met pannen geslagen, er vliegt meel en vuur in het rond en de lopende band vervoert alles. Pjotr slaat twee spatels tegen elkaar en maant het publiek om mee te klappen, hij slaat op verschillende dingen op het decor en er valt een rooster van de afzuigkap op zijn hoofd waarna hij buiten beeld valt. Raoul speelt het nummer af en sluit zijn luik.
Mess Around: Ray Charles
Vol pijn en klagend spartelt Pjotr overeind om vervolgens zijn hoofd opnieuw te stoten aan de afzuigkap. Hij verdwijnt en komt langzaam overeind met een vergiet op zijn hoofd als helm. Hij hangt de afzuigkap terug en roept Raoul erbij die zijn luik openmaakt, op de muur tussen hen in verschijnt ineens één van de kakkerlakken. Er ontstaat en gevecht waarbij de kakkerlak lijkt te winnen. Raoul pakt een pan, ramt de kakkerlak tegen de muur aan en er vallen ineens honderden kakkerlakken als een waterval uit de muur in één van de schaaltjes. Pjotr ramt op het belletje en de lopende band met schaaltjes begint weer te lopen
Reuzenkakkerlak.
Pjotr draait zich opgelucht om en blijkt een gigantische kakkerlak op zijn rug te hebben. Er ontstaat een gevecht tussen Raoul en de enorme kakkerlak waarbij Pjotr het vooral lijkt te ontgelden. De luiken vallen dicht, de keuken schud met een enorm kabaal heen en weer en als de luiken zich openen hebben beide koks trots een zilveren schaal vast met daarop een stuk kakkerlak, bereid als gerecht. Deze presenteren ze vol trots aan het publiek onder begeleiding van rockmuziek (Walk This Way van Aerosmith en Run DMC, ook wel geinterpreteerd als "Wok This Way)
EINDE
Deel 4: Dessert
Na een maand hard werken was de voorstelling af en gaven we een try-out voor vrienden en familie in de tuin van de ouders van Alex. Een bevriende filmmaker nam de voorstelling voor ons op en met windows movie maker maakten we een promovideo die we naar de. organisatie van verschillende festivals stuurden. Zo belande we via-via op Paaspop.
De vrijdagavond van Paaspop is de allereerste échte festivalavond van het jaar. Dit leid er ook toe dat er een hoop stapharries zich verzamelen in Schijndel om die avond helemaal naar de getver te gaan. Hier leerde ik ook dat zo'n soort voorstelling niet geschikt was voor de vrijdagavond op Paaspop. (andere) Tim stond die dag als ober en propper bij de voorstelling (iemand die mensen op het festivalterrein overhaalt om de voorstelling te bezoeken. Ergo de tent "volpropt") Alle props en rekwisieten zaten voor transport in een grote rechthoekige flightcase die wij rechtop zetten als "statafel" bij de ingang. Blijkbaar had een bezoeker van het festivalterrein besloten om hier tegenaan te zeiken en toen Tim deze hier op aansprak zeek deze persoon door over Tim zijn schoenen. Dit was onze allereerste voorstelling.
Nu kan ik een boek schrijven over de ellende die wij dat jaar meemaakten. Van een strontafvoer die geknapt was naast onze (slaap)tenten. De ijzige temperaturen 's nachts, inbraken in de tent, bedreigingen vanuit dronken toeschouwers, enz, enz. Ook zijn we een keer in alle haast de tent vergeten en moest Alex op en neer naar huis om deze te halen terwijl ik met een aantal vrijwilligers van het festival het decor in elkaar zette. Maar er waren ook hoogtepunten, op het "City of Cultures" festival in 2013 te Wageningen (ter ere van 750 jaar stadsrechten) speelden we keer op keer de tent plat. Op FestivalderAa in Schipborg (Drenthe) waren wij de enige korte voorstelling in een tent en elke keer als we de tent open gooiden om het publiek er uit te laten stond er weer een enorme rij mensen klaar om de voorstelling te beleven.
Het hoogtepunt was vier dagen optreden op de Boomtown Fair in Winchester: Engeland. Wat het leuke is aan de Boomtown Fair is dat het een enorm festival is (vier maal de oppervlakte van Lowlands) en verdeeld in meerdere area's. Waar een normaal festivalterrein vol staat met grote én kleine tenten is Boomtown niet anders. De twist is dat ze voor elke tent een gevel bouwen van steigers en hout én deze laten aansluiten. Elke area veranderd in een plein of een straat vol theater, muziek en kunst. Hij hadden onze eigen schmützige locatie gekregen mét trap. Hierdoor kwamen de gasten binnen via een deur in plaats van een open tentdoek. Ook kon ik naar boven klimmen en vanaf de eerste verdieping reclame maken door met een accordeon Franse muziek te spelen, ruzie te maken met Raoul en een praatje aan te knopen met gasten. Even waren we bijna een "echt restaurant".
Onze gevel op BoomTown Festival, Naast ons rechts stond "Bear Gateaux" een hele gave performancegroup uit Engeland. Links stond de bar.
Ook heeft Engeland een veel grotere liefde voor raar theater. Waar de toeschouwers in Nederland bij de "Ray Charles Scene" beleefd meeklapte ging in Engeland het dak eraf. Mensen gingen op bankjes staan en schudde de hele tent heen en weer. Het leverde zelfs een waarschuwing op van het "Health & Safetyteam" van het Festival. Ook waren wij de enige chaotische voorstelling van de area "Old Town" en doordat elke show het dak eraf ging kregen we ook een soort cultstatus.
Aftermovie van BoomTown 2013 die de sfeer goed weergeeft, helaas geen beelden van de voorstelling. Wél ben ik als goochelaar/straatact vanaf 1:05 in beeld.
De kracht van de voorstelling was dat het voor het wachtende publiek of de langslopende festivalbezoeker één groot mysterie was wat er in het tentje gebeurde. Men hoorde de muziek, geklap, gelach, sirenes en knallen. Er kwam rook uit de tent Alex moest een aantal keer er om heen rennen in kostuum en zodra de voorstelling voorbij was en de tent weer open ging was er niks anders te zien dan een witte muur met twee luikjes. Als de nieuwsgierigheid potentiële toeschouwers niet overhaalde dan deed de mond op mond reclame dat wel.
Deel 5: De Rekening
Hoewel het een enorm gesleep was om alle rotzooi elke keer van hot naar her te krijgen was dit wel een hele leuke voorstelling om te spelen. Het leukste was dat alle rotzooi die aan mijn kant van de "keuken" stond uiteindelijk bij Alex terecht kwam en andersom. Alle meuk die ik in de schaaltjes gooide belande in een bak onder het decor en hij mikte al het keukengerei naar een doek aan de zijkant van de tent waardoor het in een bak viel. Na afloop hoefden we alleen van bak te wisselen en alle meuk weer op zijn plek te hangen en dan kon de voorstelling weer beginnen. Meestal zorgde Alex voor publiek terwijl ik de voorstelling resette. En hoewel we een deel van de voorstelling al hadden uitgedacht voordat we het gingen maken was er één scene die we niet voor elkaar kregen. Het idee was om een muis op één van de schaaltjes van de lopende band te zetten en die steeds voorbij te laten komen. Een van de koks zou hem bedreigen met een mes waarna de muis terug kwam met een groter mes. Vervolgens zouden we een muizenval op een schaaltje leggen. Op het belletje rammen en de volgende ronde zou de muis in de val in het schaaltje zitten. De volgende keer zou er een andere muis bovenop de eerste muis zitten.
Twee muisjes
Een ander idee was om met projectie te werken en de kakkerlakken te laten projecteren op de wand. Via videomapping zouden we allerlei effecten plaats laten vinden waar wij dan live interactie mee zouden hebben. Het bleek helaas te duur en nagenoeg niet haalbaar. Ergens maakte dit de voorstelling ook wel beter omdat we alles "echt" deden.
We maakten gebruik van echte koksmessen, doordat het decor allemaal oud hout was konden we deze makkelijk rechtop in een wand steken voor extra dramatisch effect. Doordat we er drie hadden jongleerde ik nog wel eens regelmatig met deze messen om de tijd de doden. In Engeland (waar steekincidenten veel voorkomen) gold een "zero-tolerance" beleid op steekwapens en het kostte aardig wat moeite om de organisatie te overtuigen dat we de messen echt voor de voorstelling gebruikten. Ook waren ze heel erg streng op drugs. Het helpt niet dat we in Engeland bij het festivalterrein aankwamen, de bus open moest en het halve decor onder een laag wit poeder zat (meel en koffiecreamer voor een vuureffect) nadat ze er met drie snuifhonden doorheen waren geweest mochten we het festivalterrein op.
Promotrailer van de voorstelling
Na de zomer besloot Alex klaar te zijn met het theatermaken en zich op andere creative projecten te storten waaronder het ijzersmeden. Nadat hij zich terugtrok bestond de theatergroep nog een tijdje enkel op papier maar uiteindelijk hebben Tim en ik begin 2016 de stekker eruit getrokken. We maakten drie festivaltheatervoorstellingen (waarvan er één nooit echt van de grond kwam) waarvan dit de meest ambitieuze was. Later heb ik met diverse collega's nog wel theatervoorstellingen gemaakt maar op de voorstelling met de doodskist na niet meer iets groots en rondom één decor.
Stiekem vind ik het wel jammer maar het staat of valt met een situatie. Twee koks in een keuken. Twee artsen in een veldhospitaal, een begrafenisondernemer met een kist of een veel te blije badmeester. Ik heb wel ideeën gehad. Bijvoorbeeld "Adje Kratje" over een bouwvakker met een enorme constructie van bierkratten die er tien minuten doet om een biertje te openen (met als finale dat het publiek klapt en joelt terwijl ik bovenop de constructie een biertje drink) Of een straattheatervoorstelling over Laurel en Hardy met als decor een verrijdbare piano en enkele props die we aan elke lantaarnpaal kunnen vastmaken. Zo konden we altijd optreden ook als het buiten op het festivalterrein donker was. Hoewel ik zo nu en dan voor klanten iets op maat mag bedenken of als consultant mag meewerken aan grotere producties bestaat mijn werk nu vooral uit kleinere wonderen. Soms brainstorm ik nog wel eens en wie weet.... als er een goed idee blijft hangen ontstaat er wellicht weer een keer een bijzondere voorstelling.
© Goochelaar Tim Horsting 2023